W mojej twórczości artystycznej mandala zajmuje bardzo ważne miejsce i tworzy odrębny cykl obrazów dlatego chciałabym tutaj omówić szerzej tą koncepcje.
Mandala z sanskrytu oznacza koło. Jest to uniwersalny symbol stosowany w celu koncentracji, medytacji, transformacji oraz osiągnięcia wyższych stanów świadomości.
W Buddyzmie mandala symbolizuje kosmiczny porządek, jest obrazem świątyni, w której centrum znajduje się istota boska. Dlatego też tybetańskie mandale mają ściśle określony kanon, w którym są wykonywane zarówno w swojej postaci malarskiej, jaki sypanej z ziarenek kolorowego piasku.
Dlaczego mandala tak silnie oddziałuje na człowieka?
Dotyka prastarego zwyczaju gromadzenia się ludzi w kręgach przy ogniu.
Jako symbol koła odnosi się do prapoczątku, jaja, zarodka, łona, Ziemi, Planet, Słońca, Księżyca, Nieboskłonu
Mandala określała lokalizację, postrzegana także jako kompas ustanawia kierunki kardynalne, górę i dół
Jako koło zodiaku – pokazuje pozycje Słońca w odniesieniu do Księżyca i innych planet
W Mitologii wyjaśnia początek i ustanawiała porządek Świata
Manifestuje ruch ciał niebieskich po orbicie
Symbolizuje cykle przyrody
Stanowi element rytuałów i wróżb (taniec derwiszy, magiczne koła spirytystyczne,)
Służyły jako symbol ochronny, i określenie granic (horyzont)
Koncentruje boską energię
Już samo kontemplowanie mandali, jej idealnych form, struktur i porządku pozytywnie wpływa na psychikę. Bowiem kształty te kodując się w naszej pamięci skłaniają psychikę do dążenia do ładu i harmonii.
Carl Gustav Jung szwajcarski psychiatra, psycholog, naukowiec, artysta. Był jednym z twórców psychologii głębi, na bazie której stworzył własne koncepcje ujęte jako psychologia analityczna. Wprowadził pojęcia takie jak: kompleks, introwersja i ekstrawersja, nieświadomość zbiorowa, synchroniczności oraz archetypy.
Struktura osobowości wg Junga składa się z:
– ego/ja – nasza tożsamość
-persona– „maska” odpowiedzialna za adaptację jednostki do rzeczywistości społecznej, tradycji i obyczajów
– dusza
– nieświadomość indywidualna – wparte, bądź tłumione doświadczenia, kompleksy
– nieświadomość zbiorowa i archetypy – obszar wspólny całemu rodzajowi ludzkiemu.
Archetypy: Anima, Animus, Matka, Ojciec, Stary Mędrzec/ Mądra Staruszka, Mag/Wiedźma, Jaźń, Bohater, Wojownik, Męczennik, Cień, Trikster.
Strukturą scalającą świadomość jest jaźń. Stanowi ona centrum ludzkiej osobowości, wokół której koncentrują się wszystkie pozostałe systemy. Funkcją jaźni jest ich scalenie, dzięki czemu ludzka osobowość stanowi zrównoważoną i stabilną jedność. Proces scalania osobowości z jaźnią to proces indywiduacji, którego zwieńczeniem jest harmonijna jedność osobowości i jaźni znajdująca swoje odzwierciedlenie w mandali.
To właśnie Jung wprowadził idę mandali do współczesnej psychologii. Prowadził dzienniki z zapiskami snów oraz rysunków mandalicznych wzorów. Na ich podstawie zauważył, że te rysunki odzwierciedlają jego stan umysłu, a kontynuując ćwiczenia dostąpił psychicznej przemiany.
„ Jaźń jest jak monada, którą jestem ja i mój świat, Mandala odwzorowuje tę monadę i koresponduje z mikrokosmiczną naturą psychiki. „
„Jaźń jest celem rozwoju psychicznego, nie ma linearnej ewolucji- jest jedynie krążenie wokół jaźni.”
Podsumowując.
Mandala była dla Junga symbolem indywiduacji. Sama w sobie stanowi scentrowanie i scalanie procesów psychicznych człowieka. Dzięki jej rysowaniu można określić środek psychiki i wszystko to, co jest zrelacjonowane wokół. Dzięki temu stanowi ona zasadę jednoczącą, porządkującą oraz wskazującą źródło energii punktu centralnego.
W mandali znajdują wyraz zarówno motywy pochodzące ze wspólnej przeszłości wszystkich ludzi jak i symbole przeżyć indywidualnych. Tworząc mandale komponujemy osobisty symbol, który ujawnia kim jesteśmy w danym momencie. Czasem możemy w nim znaleźć skłócone elementy naszej natury i zasymilować je łagodząc w ten sposób powstałe napięcia.
Wykonując mandalę stwarzamy także własną, sakralną przestrzeń, miejsce ochrony, i punkt zbieżny dla koncentracji naszych energii.
Mandala, jako mapa wewnętrznej rzeczywistości kieruje i wspiera psychiczny rozwój oraz buduje wewnętrzną integralność. Pozwala na auto-ekspresję, wewnętrzny wgląd oraz rozwój zdolności artystycznych i intelektualnych.
Opracowała Izabela Ewa Ołdak
